Lực lượng không quân Nga – điều bí ẩn
Wednesday, September 3, 2014
Quốc phòng An Ninh - Lực lượng không quân Nga vừa giới thiệu 3 mẫu máy bay chiến đấu mới. Không phải nguyên mẫu đã làm dậy sóng truyền thông thế giới Sukhoi T-50 sử dụng công nghệ tàng hình (stealth fighter) — máy bay chưa sẵn sàng — mà là 3 phiên bản nâng cấp của nguyên mẫu truyền thống Su-27, tất cả đều có nguồn gốc từ phòng thiết kế Sukhoi nhưng được phát triển và chế tạo từ 2 nhà sản xuất riêng biệt.
Tại sao Moscow lại đặt hàng sản xuất 3 loại máy bay có tính năng kỹ chiến thuật tương đối giống nhau?
Điều này có vẻ hơi kỳ cục – và là một sự lãng phí tiềm năng. Lực lượng không quân Mỹ chỉ quan tâm đến một, và đặt hàng một nguyên mẫu máy bay mới duy nhất F-35 Joint Strike Fighter. Lực lượng không quân Mỹ muốn đặt hàng khoảng 1,763 F-35A để thay thế hầu hết tất cả các máy bay chiến đấu hiện có của mình, điều đó trên lý thuyết có thể làm tăng tính hiệu quả khai thác sử dụng máy bay tiêm kích .đa nhiệm.
Ngược lại, nước Nga đã đặt hàng khoảng vài chục chiếc máy bay các phiên bản khác nhau như Su-30M2, Su-30SM và Su-35S — tất cả đều là những phiên bản khác nhau của nguyên mẫu Sukhoi Su-27 được phát triển từ những năm 1970-x, tên gọi theo NATO là "Flanker." Moscow không chính thức giải thích tư tưởng chiến lược phát triển máy bay tiêm kích đa nhiệm này, nhưng có thể cho rằng các đơn đặt hàng khác nhau nhằm giữ cho hai nhà sản xuất máy bay hoạt động kinh doanh sản xuất ổn định trong điều kiện sút giảm doanh số xuất khẩu máy bay chiến đấu.
Dù sao chăng nữa, Nga đã có điều kiện phát triển hàng loạt máy bay chiến đấu có tính năng kỹ chiến thuật rất cao để từng bước thay thế hệ thống các máy bay chiến đấu đã lỗi thời, được sản xuất từ những năm 1980 x. Do sự phát triển máy bay tàng hình thế hệ mới T-50 đang là mục tiêu chú trọng chủ yếu của truyền thông quốc tế, quá trình sản xuất 3 loại máy bay chiến đấu này chỉ có được sự quan tâm tương đối của công luận.
Su-30M2 là phiên bản máy bay chiến đấu đầu tiên được biên chế vào lực lượng thường trực chiến đấu của Không quân Nga - bức ảnh đầu tiên được chụp vào tháng 11.2011 cho thấy phiên bản hiện đại này đang được triển khai trên căn cứ không quân số 6972 tại Krymsk phía khu vực nam của vùng Krasnodar.
Ba chiếc máy bay đầu tiên Su-30SM đến căn cứ không quân 6982 ở Domna vào tháng 10.2013. Căn cứ không quân Siberian đã có ít nhất là 10 Su-30SM vào cuối năm ngoái. Trong năm nay sẽ có thêm 10 chiếc nữa để biên chế đầy đủ cho một trung đoàn không quân tiêm kích.
Khi đó, vào tháng 2 năm nay, các máy bay tiêm kích chiến trường Su-35S được đưa vào phục vụ trong đội hình chiến đấu của trung đoàn không quân chiến thuật số 23 thuộc căn cứ không quân số 6883tại Dzemgi thuộc lãnh thổ Khabarovsk ở vùng Viễn Đông nước Nga.
Su-30M2
Nguyên mẫu thứ nhất trong 3 mẫu máy bay chiến đấu đã được đưa vào phục vụ là Su-30M2, một mẫu tinh vi nhất. Máy bay được phát triển từ nguyên mẫu tiêm kích đa năng 2 người lái Su-30MKK, vốn được chế tạo theo đơn đặt hàng của Trung Quốc. Nhà sản xuất là Hiệp hội sản xuất máy bay Komsomolsk-on-Amur, có trụ sở tại Komsomolsk-na-Amure vùng viễn Đông Nga (KnAAPO).
Tiêm kích Su-30MKK là phiên bản phát triển cao cấp của máy bay Su-30 đánh chặn 2 người lái, nhưng ít phức tạp hơn so với các đối thủ cạnh tranh Su-30MK được phát triển bởi tập đoàn Irkut. Máy bay có hệ thống tiếp dầu trên không và được lắp đặt tất cả các hệ thống điện tử hiện đại của Nga dành cho các máy bay tiêm kích đa nhiệm, nhưng nó thiếu các cánh mũi điều khiển phía trước foreplanes và hệ thống điều khiển động cơ vector như của máy bay Irkut Su-30MK.
Sau khi dành thắng lợi trong hợp đồng với Trung Quốc – các nhà sản xuất đã nâng cấp cải tiến phiên bản Su-30MK2 tăng cường thêm khả năng chống tàu — KnAAPO đã triển khai các hợp đồng chế tạo máy bay Su-30MK2 cho Việt Nam, Indonesia, Venezuela, và Uganda. Tính năng nhận dạng chính các phiên bản xuất khẩu Su-30MKK/MK2 và Su-30M2 sử dụng tại Nga là đuôi kép (twin tailfins) thẳng đứng có đỉnh phẳng.
Điện Kremlin đã đặt đơn hàng cung cấp máy bay Su-30M2 vào mùa đông năm 2009. Các máy bay này có rất nhiều điểm chung với phiên bản Su-27SM3, Hiệp hội KnAAPO đã sản xuất các máy bay một người lái với trang thiết bị điện tử tiên tiến, nhưng không có nhiều điểm chung với nguyên mẫu ban đầu.
Bộ quốc phòng Nga đã đặt hàng 4 chiếc Su-30M2 cùng với 12 chiếc Su-27SM3, có thể dự đoán rằng những chiếc máy bay 2 chỗ ngồi được dùng để hỗ trợ cho các tiêm kích một người lái trong vai trò huấn luyện chiến đấu hoặc có thể làm nhiệm vụ tác chiến trong mọi điều kiện thời tiết.
Đơn đặt hàng Su-30M2 có số lượng là 20 chiếc, đến tháng 11.2013 mới có 4 chiếc đầu tiên được công bố.
Su-30SM
Tương tự như sự hình thanh của Su-30M2, máy bay chiến đấu Su-30SM cũng là sản phẩm được phát triển bởi nhà sản xuất cạnh tranh, Tổng công ty Irkut Corporation, có trụ sở chính tại thành phố Irkutsk Siberia và là thành viên của tập đoàn cổ phần đại chúng United Aircraft Corporation nhà nước và những nhà sản xuất máy bay tư nhân.
Máy bay Su-30SM có thể được coi là phiên bản Nga tốt nhất của máy bay Su-30MK, nhà sản xuất Irkut đã có những thành công lớn khi xuất khẩu dòng máy bay này sang Ấn Độ, sau đó là những đơn đặt hàng từ Malaysia và Algeria.
So sánh với những phiên bản Su-30MKK từ KnAAPO, máy bay Su-30MK luôn luôn có những giải pháp có khả năng hơn, bao gồm hệ thống khí động học tiên tiến, những lựa chọn từ hệ thống trang thiết bị điện tử hàng không phương Tây. Khách hàng của dòng sản phẩm xuất khẩu có thể lựa chọn trang thiết bị từ Nga, Ukraina, Pháp, Ấn Độ và Israel.
Điểm nổi bật của Su-30MK cũng được ứng dụng cho máy bay Su-30SM của Không quân Nga bao gồm 2 người lái, cánh mũi trước cánh chính foreplanes và hệ thống điều khiển lực đẩy động cơ vector, cả hai loại máy bay này đều sử dụng hệ thống điều khiển bay phức tạp fly-by-wire. Không giống như Hiệp hội KnAAPO, tổng công ty Irkut thiết kế Su-30MK và Su-30SM với những cánh vây đuôi cắt góc.
Bộ quốc phòng Nga đã bất ngờ đặt mua Su-30SM vào tháng 3.2012. Đến tháng 12 đơn đặt hàng đã tăng lên đến 30 chiếc. Truyền thông Nga dự đoán sẽ cung cấp cho quân đội khoảng 60 chiếc máy bay loại này vào cuối năm 2015, mặc dù đến tháng 12. 2013 chỉ có 16 chiếc máy bay được xuất xưởng và bàn giao cho Không quân.
Tháng 2 năm nay, truyền thông công bố một thông tin rằng Bộ quốc phòng Nga có kế hoạch sẽ chi 2 tỷ đô la để đặt hàng thêm 50 chiếc Su-30SMs. Điều thú vị là, một số máy bay, nếu không phải là tất cả sẽ phục vụ trong lực lượng Không quân hải quân Nga, một số máy bay sẽ bắt đầu phục vụ vào cuối năm 2015.
So với các máy bay xuất khẩu Su-30MKI, các Su-30SM Nga được thay thế các thiết bị điện tử của Ấn Độ và Israeli bằng các thiết bị điện tử Nga tương đương. Nhưng điều kỳ lạ là các hệ thống trang thiết bị điện tử có nguồn gốc từ Pháp, bao gồm cả hệ thống màn hình hiển thị trên kích mũ lái head-up và hệ thống dẫn đường thì lại được để lại như phiên bản xuất khẩu.
Trong khi các Su-30M2 sử dụng radar N001V — bản nâng cấp và cải tiến hơn so với radar ban đầu được lắp trên máy bay tiêm kích Su-27 — máy bay Su-30SM được lắp đặt radar mảng pha quét scaner thụ động N011M Bars-R có chất lượng tốt hơn rất nhiều lần. Một thay đổi nữa so với các phiên bản xuất khẩu của Su-30MK chuyển sang phiên bản Su-30SM là hệ thống phóng ghế lái của phi công. Hệ thống phóng được thiết kế mạnh hơn để đáp ứng với trọng lượng khá nặng của phi công Nga.
Cho đến nay, vẫn chưa có thông tin hình ảnh nào cho thấy các máy bay mới của Sukhoi được lắp các loại vũ khí tiên tiến không đối không trong khi thực hiện nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu. Nhưng Su-30SM có thể phóng các tên lửa không đối không tầm xa tiêu diệt mục tiêu ngoài đường chân trời RVV-SD cũng như các tên lửa không đối không tầm gần RVV-MD.
Su-35S
Máy bay Su-35S khác hơn so với dòng Su-30 truyền thống là một phi công. Đây là sản phẩm của thời ký Xô viết với nỗ lực để hiện đại hóa và nâng cấp máy bay Su-27, những Su-35 được bắt đầu phát triển vào đầu những năm 2000.
Các nhà chế tạo máy bay đã có những nỗ lực mạnh mẽ phát triển các tính năng kỹ chiến thuật mới, Hiệp hội KnAAPO thiết kế cho Su-35 bộ khung sườn mới, hệ thống trang thiết bị điện tử hiện đại và tăng cường thêm động lực trạm nguồn bổ xung. Máy bay Su-35 được lắp động cơ AL-41F1S lực đẩy vector, hệ thống điều khiển bay fly-by-wire, hệ thống quang điển tử hiện đại. Máy bay không sử dụng các cánh nhỏ phía mũi do hệ thống khí động học thân máy bay và động cơ lực đẩy vector đã đáp ứng được tính năng siêu cơ động của tiêm kích.
Hiện nay Nga vẫn chưa giới thiệu tổ hợp radars mảng pha scaners tích hợp chủ động – khả năng sẽ đợi cho đến khi chiếc bay tàng hình T-50 sẵn sàng — Su-35S được trang bị các thiết bị tốt nhất hiện nay. Trung tâm của hệ thống điện tử trên máy bay là Hệ thống quan sát phát hiện mục tiêu - S135, bao gồm đài radar N135 Irbis và hệ thống tác chiến điện tử EW Khibiny. Đài radar N135 là phiên bản hiện đại hóa của Bars với radar thụ động.
Tương tự như máy bay Su-30M2 và Su-30SM của không quân Nga, máy bay Su-35S phiên bản gốc là nguyên mẫu xuất khầu, định danh theo thiết kế là Su-35BM. Truyền thông trên thế giới đưa ra các thông tin chưa kiểm chứng rằng Su-35 được sản xuất nhằm mục đích xuất khẩu cho Trung Quốc, nhưng đến nay vẫn có nhiều thông tin trái chiều chứng minh Trung Quốc thật sự quan tâm đến vấn đề này.
Tiêm kích tàng hình T - 50
Thay vào đó, Moscow đã can thiệp vào tiến trình phát triển và đặt hàng phiên bản Su-35S cho lực lượng không quân Nga vào năm 2009. Điện Kremlin đã nhận được 22 máy bay vào tháng 2 năm này, 12 chiếc máy bay đã có mặt trên trận tuyến phòng ngự đường không tại Dzemgi. Cho đến cuối năm 2015 sẽ có 48 Su-35S được đưa vào biên chế. Một đơn đặt hàng khác với 48 chiếc đã được phê chuẩn. Cùng với trang thiết bị hiện đại và những tính năng kỹ chiến thuật vượt trội, máy bay Su-35S sẽ là lực lượng tác chiến chủ lực đường không trong khi đợi hoàn thiện và sản xuất máy bay tàng hình T-50 với số lượng đáng kể. Máy bay được trang bị tên lửa Không đối không RVV-BD có tầm bắn đến 200km, tương lai gần Su-35S có thể sẽ là lực lượng tác chiến chủ chốt của Không quân Nga nhằm thay thế lực lượng không quân tiêm kích đánh chặn MiG-31đã lỗi thời.
Sự bí ẩn của nước Nga
Tại sao Không quân Nga lại cần đến 3 phiên bản khác nhau phát triển từ nguyên mẫu Flanker được nâng cấp? Sẽ là hiệu quả hơn nếu tập trung phát triển một phiên bản, nhưng thực tế hai tập đoàn sản xuất máy bay phải cạnh tranh để phát triển theo những tính toán phức tạp của Moscow. Vấn đề quan trọng là các máy bay dòng Su-30 đã rất thành công trên thị trường xuất khẩu vũ khí, việc có hai thiết kế khung sườn máy bay cũng không phải là vấn đề. Hơn thế nữa, phiên bản thứ 3 Su-30M2 cũng đã thể hiện khả năng phát triển trong tương lai. Có ý kiến cho rằng Bộ quốc phòng Nga đã quyết định đặt hàng Su-30M2 chỉ sau khi hệ thống cấu trúc thiết kế khung sườn trở lên không cần thiết khi kế hoạch bán phiên bản này cho Trung Quốc bị đổ vỡ.
Máy bay Su-35 có động cơ có công suất mạnh, radars nâng cấp hiện đại, hệ thống phòng thủ tác chiến điện tử tiên tiến. Ở phương diện khác Su-30SM đã được kiểm chứng và hoàn toàn sẵn sàng, có giá thành rẻ hơn, kíp lái hai người có lợi thế cho phép máy bay có thể thực hiện được nhiều loại nhiệm vụ phức tạp hơn và rất thuận tiện cho huấn luyện phi công chiến đấu.
Hiện nay, vấn đề xuất khẩu các máy bay dòng Su đang trở lên khó khăn hơn, các nước nhập khẩu chủ yếu dòng máy bay Su-30 là Ấn Độ và Trung Quốc đã tự sản xuất máy bay của mình thông qua việc mua cấp phép bản quyền – riêng Trung Quốc thì mặc nhiên sao chép không cần bản quyền.
Malaysia đã lựa chọn không mua thêm Su-30MKM nhằm đáp ứng vai trò lực lượng không quân tác chiến đa nhiệm và đang cân nhắc phương án thuê máy bay chiến đấu. Indonesian có các đơn đặt hàng nhằm thay thế các máy bay chiến đấu F-5 đã quá lỗi thời, nhưng số lượng máy bay cũng không nhiều.
Moscow đẩy mạnh các đơn đặt hàng trong nước cho 3 phiên bản khác nhau của Sukhoi, có nhiều khả năng đó là giải pháp hỗ trợ tình thế kinh doanh khó khăn cho hai tập đoàn Irkut và KnAAPO. Đồng thời việc đưa các dòng Sukhoi vào biên chế trong lực lượng không quân Nga làm tăng thêm sự hấp dẫn đối với khách hàng nước ngoài. Trong khi đó doanh thu có được từ xuất khẩu Su-35 từ lâu đã không có nhiều hứa hẹn.
Giai đoạn này, không quân Nga đang rất cần các máy bay chiến đấu mới. Nguyên mẫu T-50 nhiều năm vẫn chưa có quyết định đưa vào biên chế - mặc dù truyền thông đưa các thông báo tích cực, những lại có rất ít những thông tin khách quan và chính xác về kết quả thử nghiệm 5 nguyên mẫu máy bay T-50.
Không giống như máy bay F-35 của Mỹ, các thử nghiệm của T-50 được tiến hành ở khu vực bên ngoài cho công chúng có thể theo dõi. Nhưng môt tài liệu rò rỉ đã được tìm thấy và công bố bởi Piotr Butowski, người đã nhiều năm theo dõi sự phát triển ngành hàng không quân sự Nga, cho rằng có những thay đổi đáng kể về thiết kế trong quá trình thử nghiệm.
Lịch trình hoạt động thử nghiệm và hoàn thiện T-50 kéo dài hơn so với dự kiến ban đầu. Kế hoạch đặt ra là ban giao cho Trung tâm thử nghiệm bay Akhtubinsk của lực lượng không quân tiến hành thực nghiệm vào năm 2014, thông tin mới nhận được cho thấy là kế hoạch này sẽ bị đẩy lùi đến nửa cuối năm 2016. Điều đó đã phá hỏng hoàn toàn tuyên bố ban đầu về khả năng bắt đầu đưa vào khai thác sử dụng và sản xuất hàng loạt cuối năm 2016.
Trường hợp tốt nhất là sẽ có khoảng 60 máy bay T-50 được xuất xưởng vào giai đoạn từ 2016 đến 2020, nhưng điều này có thể là một ước mơ xa vời. Kết quả là lực lượng không quân vẫn cần được trang bị những máy bay chiến đấu mới.
Trong hàng trăm máy bay thuộc lực lượng thường trực chiến đấu của không quân Nga, có một số lượng lớn các máy bay có độ tuổi đã lỗi thời. Sự xụp đổ Liên bang Xô viết tiếp theo là khủng hoảng kinh tế đã khiến ngành công nghiệp hàng không sản xuất máy bay với số lượng nhỏ giọt. Chỉ những năm gần đây, Moscow mới có những nguồn lực lớn hơn để đặt hàng với số lượng đáng kể các máy bay chiến đấu thế hệ mới.
Nhưng 3 phiên bản nâng cấp mới của Flanker mới chỉ là đại diện cho một bướt tiến đáng kể trong khả năng tài chính cho phép so với lực lượng thời không quân Xô viết, những đơn đặt hàng gần đây nhất vẫn không đủ để cải tổ hoàn toàn lực lượng Không quân Nga. Với số lượng vài chục chiếc máy bay mới Su-30M2, Su-30SM và Su-35S, lực lượng không quân của điện Kremlin vẫn là lực lượng đã quá già.
Máy bay MiG-29, tiêm kích hạng nhẹ bổ xung cho dòng Su-27 trong biên chế của Không quân đang có sự suy giảm đáng kể, một ví dụ nổi bật nhất là trung đoàn không quân MiG-29SMT duy nhất theo phương thức bàn giao toàn bộ “chìa khóa trao tay” đã bị Algeria từ chối. Máy bay tiêm kích hạng nặng MiG-31 có mặt trên sáu căn cứ không quân thường trực chiến đấu, nhưng chỉ có số lượng hạn chế được nâng cấp lên chuẩn MiG-31BM — và không có những thông tin hứa hẹn rằng các máy bay này sẽ được trang bị tăng cường vũ khí và trang thiết bị hiện đại.
Kế hoạch nâng cấp các máy bay tiêm kích hạng nhẹ MiG-29 đã tan thành mây khói, phương án đặc biệt nhằm nâng cấp và hiện đại hóa máy bay MiG-31 càng ngày càng trở lên khó khăn và phức tạp hơn. Có vẻ như trong tương lai gần, các sản phẩm do Sukhoi thiết kế sẽ bảo vệ bầu trời Nga trong thời gian dài.
Mặc dù Moscow đã đặt hàng mua các máy bay tiêm kích đa nhiệm Su-30M2, Su-30SM và Su-35 trong thời gian gần đây, tương lai của máy bay chiến đấu Nga phụ thuộc rất nhiều vào thành quả của dự án T-50.
Trịnh Thái Bằng
QuocphongAnninh.Edu.vn
Tags:
Thế giới
Comments[ 0 ]
Post a Comment