Ngày 31/1, tờ South China Morning Post bình luận, Trung Quốc sẽ thông qua cuộc duyệt binh quy mô lớn được tổ chức tại Bắc Kinh nhân kỷ niệm 70 năm kết thúc Chiến tranh Thế giới thứ II nhằm “khoe cơ bắp”, nhắc nhở người Trung Quốc "không được quên quá khứ", đồng thời tạo cho Tổng bí thư, Chủ tịch nước, Chủ tịch quân ủy Trung ương Tập Cận Bình cơ hội khẳng định vai trò lãnh đạo của mình.

Cũng trong ngày 31/1, tờ Đa Chiều bình luận về 5 cơ cấu quyền lực nhất báo cáo Bộ Chính trị và chế độ Chủ tịch Quân ủy phụ trách (mọi mặt công tác) cùng cụm từ "lãnh đạo tập trung thống nhất" bởi thời gian qua vấn đề này được nhắc đi nhắc lại rất nhiều lần. Và đây đều là những quan điểm “trị quốc” của Tổng bí thư, Chủ tịch nước, Chủ tịch quân ủy Trung ương Tập Cận Bình.

Nhiều chuyên gia cảnh báo, Trung Quốc đang thực hiện chiến thuật gặm nhấm từng bước, dẫn đến “cái chết với nhiều lát cắt”. Chủ tịch Ủy ban Tình báo Hạ viện Mỹ Mike Rogers từng chỉ trích “những hành động gây hấn và trơ tráo của Trung Quốc” khi Bắc Kinh thực hiện chiến thuật gặm nhấm từng bước nhằm thay đổi hiện trạng trong khu vực - từ bãi này sang bãi khác, từ đảo này sang đảo khác. Tuy nhiên, ông Mike Rogers lại lưu ý Mỹ cần tránh xung đột trực tiếp với Trung Quốc cho dù Washington hiểu rõ mục tiêu chiến lược của Bắc Kinh là độc chiếm Biển Đông.

Đột phá “chuỗi đảo thứ nhất”

Giới quân sự cho rằng, Trung Quốc âm mưu lập chuỗi phòng thủ bán nguyệt trên Thái Bình Dương khi tích cực bồi đắp và quân sự hóa các đảo tại Biển Đông và biển Hoa Đông. Ngoài việc tăng cường bồi đắp tại bãi Chữ Thập tại quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam, Bắc Kinh còn đẩy nhanh tốc độ nạo vét, xây dựng đê chắn sóng và doanh trại ở các bãi đá Gạc Ma, Châu Viên, Gaven, Ken Nan nhằm dấn thêm một bước trong việc “thít chặt gọng” kìm khống chế tại Biển Đông.

Giới chuyên môn coi động thái xây dựng tại bãi Chữ Thập của Trung Quốc là nhằm ép các nước hữu quan từ bỏ tuyên bố chủ quyền và lãnh thổ của mình ở Biển Đông và đối phó với vụ kiện của Philippines về “đường lưỡi bò”.

               
                                     Máy bay tuần tra săn ngầm P-1 của Nhật Bản

Theo bà Bonnie Glaser, nghiên cứu viên cao cấp thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), đây còn được coi là các bước chuẩn bị để Bắc Kinh thiết lập Vùng nhận dạng phong không (ADIZ) trên Biển Đông. Tờ Financial Times cũng từng dẫn nhận định của ông Trần Công, nghiên cứu viên hàng đầu của Công ty Tư vấn Anbound - quá trình quân sự hóa các đảo tại Biển Đông không phải là ngẫu nhiên, mà ẩn chứa một chiến lược hoàn chỉnh.

Ông Rory Medcalf, chuyên gia về an ninh châu Á thuộc Viện Nghiên cứu Lowy từng cho rằng, Bắc Kinh đang muốn đột phá "chuỗi đảo thứ nhất", phân cách Biển Đông, biển Hoa Đông và Hoàng Hải với Thái Bình Dương nhằm phá thế bị Mỹ và các nước đồng minh bao vây.

Tạp chí Quốc phòng Japan Military Review cũng có nhận định tương tự khi dẫn lời Saburo Tanaka, chuyên gia quân sự Nhật cho rằng, hoạt động bồi đắp của Trung Quốc tại 6 đảo trên Biển Đông sẽ tạo nên "chuỗi đảo thứ nhất" để có thể kiềm tỏa các căn cứ quân sự của Mỹ ở Australia. Đương nhiên, những động thái kể trên của Trung Quốc sẽ tác động không nhỏ tới cục diện địa - chính trị tại Châu Á - Thái Bình Dương.

Theo tờ IHS Jane’s, việc đảo hóa tại bãi đá Chữ Thập là dự án thứ 4 ở Trường Sa của Trung Quốc trong 12-18 tháng qua, nhưng đây là dự án có quy mô lớn nhất. Giới quân sự nhận định, việc cải tạo, xây dựng đảo của Trung Quốc trên Biển Đông là nhằm mục đích quân sự, đặc biệt là việc xây dựng một đường băng, để làm nền tảng thiết lập ADIZ trên Biển Đông.

Nhiều chuyên gia cho rằng, một trong những nguyên nhân khiến Trung Quốc thực hiện khá thuận lợi việc đắp đất tôn nền, biến đá thành đảo tại Gạc ma, Ga Ven, Chữ Thập, Tư Nghĩa, Su Bi và Châu Viên (nằm trong quần đảo Trường Sa của Việt Nam) là tận dụng triệt để kẽ hở của Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS).

Giáo sư Carl Thayer từng cho rằng, Trung Quốc đã điều chỉnh chiến thuật và đang âm thầm tăng cường sự hiện diện tại Biển Đông thông qua các hoạt động tạo đảo nhân tạo, tăng số lượng tàu đánh cá, tàu tuần duyên cỡ lớn, cùng số lần tập trận quân sự tại khu vực này.

Ông Carl Thayer cũng nhận định, khó có khả năng ASEAN và Trung Quốc đạt được thỏa thuận về Bộ Quy tắc Ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC) trong năm 2015. Và Mỹ sẽ tiếp tục đứng trung lập đối với các tranh chấp chủ quyền bởi Washington chỉ quan tâm tới tự do hàng hải ở Biển Đông và không muốn đẩy Trung Quốc đi quá xa.