G.TS. Nguyễn Minh Thuyết ( Người dẫn chuyện): Trong kế hoạch của Hồ Chí Minh, từ những thắng lợi bước đầu này Chính phủ sẽ đi tiếp một nước cờ mới đó là tổ chức tổng tuyển cử, bầu ra Quốc hội, ban hành hiến pháp, tạo cơ sở pháp lý cho chính quyền để thế giới phải công nhận Việt Nam là một nước độc lập theo đúng quy chuẩn quốc tế. Thế nhưng, ngày vui ngắn chẳng tày gang, thế cờ chưa kịp xoay chuyển thì biến cố mới đã xảy ra đẩy trận đấu lên một tầm cao mới.
GS.TS. Nguyễn Minh Thuyết ( Người dẫn chuyện)
Đêm 22 rạng ngày 23 tháng 9 năm 1945, được sự giúp đỡ của quân Anh và quân Nhật, Pháp chủ động nổ súng đánh chiếm miền nam Việt Nam. Với trang bị tối tân, Pháp từng giành quyền kiểm soát Sài Gòn và các tỉnh lân cận, từng bước thực hiện dã tâm xâm lược nước ta một lần nữa.
Video:
Được sự giúp đỡ của quân Anh và quân Nhật, Pháp chủ động nổ súng đánh chiếm miền nam Việt Nam.
Cùng lúc đó, tại miền Bắc, Lữ Hán và Tiêu Văn cũng nhận ra cơ hội của mình nên tăng cường lợi dụng các tổ chức tay sai chống phá chính quyền Hồ Chí Minh. Đồng thời, nhanh chóng kéo quân từ Lào Cai, Lạng Sơn, Bắc Giang, Hải Phòng về Hà Nội, nhằm thâu tóm cơ sở kinh tế chính trị của Thủ đô, để gây khó khăn và áp lực hơn nữa cho Chính phủ non trẻ của Hồ chủ tịch. Biết rõ Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa đang gấp rút chuẩn bị cho cuộc tổng tuyển cử đầu tiên, Lữ Hán và bè lũ đã không từ một thủ đoạn nào để phá hoại.
Lữ Hán và Tiêu Văn kéo quân từ Lào Cai, Lạng Sơn, Bắc Giang, Hải Phòng về Hà Nội
PGS.TS. Phạm Xuân Xanh: Và nó chiếm được một số vùng, một số vùng ở miền Bắc chúng ta không dành được thắng lợi trong Cách mạng tháng 8 mà bọn Tưởng và Việt Quốc, Việt Cách nó làm chủ được. Như chúng ta đã biết, thế cho nên là nó sử dụng 2 đảng phái đó nó đi cổ động, tuyên truyền, nó ra báo chí để nó tuyên truyền cho các đảng phái mà thân Tưởng. Thì bằng cách đó nó có thể nói rằng là nó quấy nhiễu hay là nó làm nhiễu thông tin của chính phủ Hồ Chí Minh.
Đây là bản đồ hành chính của làng Vũ Xá thuộc địa phận của Ba Đình thời đó, với địa thế như một hòn đảo biệt lập trên hồ Trúc Bạch. Lúc đó chỉ có 2 lối vào chính là 2 cây cầu bé nhỏ nên làng Vũ Xá đã bị đội quân của Lữ Hán cô lập hoàn toàn. Mục đích quân Lữ Hán muốn làm thế là khiến cả làng trở thành lãnh địa của Việt Nam Quốc Dân Đảng. Mọi người dân dù muốn cũng không thể tham dự các hoạt động do Chính phủ phát động. Đây là ngôi đình làng, nơi trước đây bị quân Tưởng chiếm làm trụ sở.
Làng Ngũ Xã
Ông Nguyễn Ngọc Hiến ( Quản lý Đình Ngũ Xã): Ngày xưa, đình của chúng tôi đây thì có ông Từ trông nôm hằng ngày mở cửa, thế mà nó đập cửa, nhảy vào đấy nó chiếm đóng đình này, là một địa điểm. Thứ 2 nữa là số nhà 21 hay 23 Ngũ Xã nó cũng là một địa điểm, cái nhà ấy bị Quốc Dân Đảng chiếm đóng ở đấy. Nó hoành hành như vậy rồi bắt đầu dựng cái cờ gọi là cờ dân chúng nó treo ở đây. Nó bắt dân chúng tôi phải hạ cờ Việt Minh, nhưng nhân dân chúng tôi không hạ, kiên quyết không hạ vì đây là lá cờ Tổ quốc Việt Nam đầu tiên, duy nhất của Hồ Chí Minh về giải phóng, dân tôi theo cụ Hồ Chí Minh.
Nhiều ngôi làng khác khắp miền bắc Việt Nam cũng rơi vào tình trạng tương tự như làng Ngũ Xá. Đây là cách mà quân Tưởng dùng để ngăn cản người dân tiếp cận với các thông tin tuyên truyền của Đảng cộng sản, ngăn việc đi bầu cử như lời kêu gọi của Hồ Chí Minh trong sắc lệnh ngày mùng 8 tháng 9
PGS.TS. Vũ Như Khôi: Tình thế nó hết sức hiểm nghèo của nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa vào khoảng cuối năm 1945 đầu năm 1946, thì thấy cả 2 mặt. Một mặt là thù trong giặc ngoài, trên đất nước ta tiếng là độc lập nhưng mà nó có gần 30 vạn quân Đế quốc của nhiều nước lắm, gần 20 vạn quân Tưởng, rồi quân Pháp có gần 10 vạn quân Pháp, rồi quân Anh có 2 vạn quân Anh, rồi 6 vạn quân Nhật. Tuy rằng bị tước vũ khí nhưng nó sẵn sàng theo lệnh của Mỹ, Anh để chống phá chúng ta. Thế rồi bọn tay sai ở ngoài Bắc như vậy bọn tay sai ở trong Nam cũng bọn tay sai của Pháp cũng hoạt động rất là mạnh. Nhân cớ đó thì cái bọn phản động trong tôn giáo, trong dân tộc ít người cũng nổi dậy chống chúng ta. Tức là kẻ thù rất là đông và chúng cũng rất là mạnh.
Nhìn trên thế cục, Pháp như quân pháo đang chiểu thẳng vào tướng của Hồ Chí Minh. Còn Tưởng và bè lũ như xe, mã thì đang chiếu từ 4 phương tám hướng. Tình thế ngàn cân treo sợi tóc của Chính Phủ Việt Nam đang đứng trước những lựa chọn và quyết định khó khăn.
Pháp như quân pháo đang chiểu thẳng vào tướng của Hồ Chí Minh. Còn Tưởng và bè lũ như xe, mã thì đang chiếu từ 4 phương tám hướng.
Chủ tịch Hồ Chí Minh và các đồng chí của mình lại mất nhiều đêm thức trắng để tìm ra kế sách.
1946 Ứng Vạn Biến
Ngôi nhà số 12 phố Ngô Quyền khi đó đã được đổi tên thành Bắc bộ phủ, tại đây đêm nào cũng sáng đèn. Một nhóm những nhà lãnh đạo của Chính Phủ Việt Nam dân chủ Cộng Hòa bao gồm Chủ tịch Hồ Chí Minh, các đồng chí Trường Chinh, Phạm Văn Đồng, Nguyễn Lương Bằng liên tục có những họp bàn tìm kế sách.
Ngôi nhà số 12 phố Ngô Quyền khi đó đã được đổi tên thành Bắc bộ phủ, tại đây đêm nào cũng sáng đèn.
Nhìn vào trận thế 2 bên lúc này Việt Nam không thể chiếu tướng lại đối phương nghĩa là không có cơ đánh thắng, cũng không thể tiếp tục hòa hoãn và nhân nhượng.
Một nước cờ mới được lập, tình thế hiện tại khi Việt Nam buộc phải bắt tay với một bên để củng cố lực lượng, xây dựng và hoàn hiện bộ máy nhà nước, ổn định đời sống nhân dân. Nhưng thật khó khăn khi chọn phải hướng theo bên nào và bỏ bên nào
Tình thế hiện tại khi Việt Nam buộc phải bắt tay với một bên để củng cố lực lượng
PGS.TS. Vũ Như Khôi: Trong cái điều kiện lực lượng rất là chênh lệch chúng ta không đủ sức để mà cùng một lúc đánh cả Tưởng ở phía Bác và Pháp ở phía Nam. Thì cái hoàn cảnh như vậy thì chúng ta buộc phải là nhân nhượng để hòa hoảng với Tưởng để tập trung lực để đánh Pháp. Bởi vì thực ra ở phía Nam nó thì Quân Pháp nó không những gây hứng ở Sài Gòn Chợ Lớn mà nó còn mở rộng chiếm đóng hầu hết khắp Nam Bộ của chúng ta. Vì thế nguy cơ mất Nam Bộ của chúng ta hết sức hiện thực, cho nên chúng ta phải dùng sức của cả dân tộc để chống Pháp ở phía Nam còn phía Bắc giải quyết quân Tưởng, ta sẽ giải quyết từng bước bằng biện pháp chính trị ngoại giao là thuận lợi nhất.
===
Sự nhìn nhận và xử trí của Hồ Chí Minh là nhìn xa trông rộng cho tương lai nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa. Nhưng quân đội Tưởng Giới Thạch mà đại diện là Lư Hãn, Tiêu Văn kia liệu có bằng lòng hòa hoãn với Việt Nam và thực hiện hỏa thuận Hoa – Việt thân thiện hay không ? Làm sao để thuyết phục được đối phương quyết định hòa khi họ đã có cơ hội chiến thắng ?
Đây là căn nhà số 11 phố Mạc Đĩnh Chi, ngày nay nó là dường như đã trở thành phế tích nhưng gần 70 năm trước đây đó là trụ sở làm việc của Lư Hãn. Rất có thể chính tại nơi đây Lư Hãn đã vạch ra nhiều âm mưu dành cho Hồ Chí Minh và Chính phủ Việt Nam, trong đó có sự việc Mùng 8 tháng 11 năm 1945.
Đây là trích đoạn nội dung bức tối hậu thư mà Lư Hãn gữi Hồ chủ tịch vào mùng 8 tháng 11.
…”Yêu Cầu Chủ tịch Hồ Chí Minh từ chức ngay lập tức.” “Cởi bỏ sự độc tài độc đảng và thành lập một chính phủ mới.”…
Hành động trắng trợn và lộ liễu này thể hiện rõ mưu đổ lật đổ chính quyền Việt Minh của Quốc Dân Đảng này mà Lư Hãn là người thực thi.
Còn đây là bản thông cáo thiên bố tự ý giải tán của Đảng cộng sản Đông Dương đã được phát đi trên tất cả hệ thống phát thanh và xuất hiện tràn ngập trên các mặt báo trong nước và quốc tế kể từ ngày 11-11-1945.
Bản thông cáo thiên bố tự ý giải tán của Đảng cộng sản Đông Dương
Một sự kiến kiến quốc tế cộng sản đều xôn xao, vì đây là điều chưa từng có trong lịch sử. Một đảng vừa dành được chính quyền 70 ngày lại tuyên bố tự giải tán. Lịch sử sau này ghi chép việc giải tán Đảng chính là sự hy sinh chưa từng có trong phong trào cộng sản Cộng sản quốc tế. Đây là định cao của sự nhân nhượng về chính trị, một quyết định phi thường của Hồ Chí Minh khi đó với tư cách là người sáng lập ra Đảng Cộng sản Đông Dương. Vì sao trong thời điểm đó, Hồ chủ tịch lại có một quyết định táo bạo như vậy ?
PGS.TS Phạm Xuân Xanh: Giải tán Đảng là một cái giải pháp mà có thể nói là hết sức đau đớn, thế nhưng thực chất nó là Đảng Cộng Sản Đông Dương của chúng ta rút vào bí mật.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt dân tộc, đặt tổ quốc lên trên tất cả, đặt cái lợi ích và quyền lợi dân tộc lên trên tất cả, cho nên giai cấp, đảng phái lúc bấy giờ là thứ yếu.
Trong một chừng chuẩn mực nào đó, một cái quyết định đau đớn như vậy nó cũng dẫn tới, chúng ta biết là không thỏa mãn trong một cái bộ phận nào đó, nó cũng làm hoài nghi các đảng cộng sản trên thế giới trong đó có Đảng cộng sản Liên xô, Đảng cộng sản Pháp.
PGS.TS Phạm Xuân Xanh
PGS-TS Lê Mậu Hãn: Tình thế ấy đòi hỏi chúng ta phải sách lược linh hoạt ứng xử, rất là đúng đắn. Sự thực khi ứng xử thế, nó đem lại hệ quả tốt. Ai chả biết Nguyễn Ái Quốc, Hồ Chí Minh là cộng sản. Nhưng cái đảng của ông ta tuyên bố giải tán, thế thì nó không có cớ để tập trung chống. Điều đó là cần thiết. Nhưng thực tế là, tình thế đó buộc chúng ta phải rút. Ta đặt, hy sinh trước mắt, cái hy sinh đó không phải là bỏ, mà cái hy sinh đó để bảo vệ mục tiêu mà cách mạng đã giành được. Giữ được quyền Độc lập Tự do.
Sau nhiều suy tính, Hồ Chí Minh đã quyết định đi một nước cờ lùi. Để đưa ra được quyết định này. Hồ Chí Minh đã phải im lặng trước tất cả các hiểu lầm, hy sinh uy tín danh dự cá nhân, Đánh đổi lấy sự thoát hiểm cho vận mệnh của cả dân tộc. Sau quyết định này Lữ Hán và Quốc dân đảng đã chấp nhận thực hiện Hoa – Việt thân thiện cùng Chính phủ Hồ Chí Minh.
Với Nước cờ thí pháo, bắt xe. Hồ Chí Minh đã phải im lặng trước tất cả các hiểu lầm, hy sinh uy tín danh dự cá nhân, Đánh đổi lấy sự thoát hiểm cho vận mệnh của cả dân tộc.
GS-TS Nguyễn Minh Thuyết ( Người dẫn chuyện) : Trong cờ tướng thì tối kỵ là để mất quân, bởi vì sức mạnh tấn công được hình thành bởi sự phối hợp liên hoàn giữa các quân cờ. Nếu một vài quân cờ mất đi, thì hiệu năng kỳ chiến sẽ bị giảm rõ dệt. Do đó khi buộc lòng phải hi sinh một vài quân thì ta phải tính toán làm sao để sự hi sinh đó đem lại một lợi ích lớn hơn.Nước cờ thí pháo, bắt xe mà Hồ Chí Minh và chính quyền cách mạng đã thi hành năm 1945 chính là một nước cờ như vậy. Ngày 11 tháng 11 năm 1945, Đảng Cộng sản Đông Dương tuyên bố tự giải tán đó là một nước cờ rất là cao tay, hiệu quả của nó như thế nào và trên thật tế thì diễn biến như thế nào chúng ta sẽ tiếp tục cùng nghiên cứu …
Chỉ đạo nội dung: Đỗ Minh Phương, Nguyễn Thanh Xuân Chịu trách nhiệm sản xuất: Bùi Chí Trung, Nguyễn Hương Giang Cố vấn chương trình: GS.TS.Nguyễn Minh Thuyết, PGS.TS. Vũ Như Khôi, PGS.TS. Phạm Xuân Xanh, PGS.NGND. Lê Mậu Hãn Người dẫn chuyện: GS.TS. Nguyễn Minh Thuyết Tổ chức sản xuất: Lê Thị Ánh Tuyết Kịch bản: Vũ Thị Thúy Biên tập: Nguyễn Phương Nga Quay phim: Nguyễn Tuấn Ngọc, Nguyễn Hải Nam, Nguyễn Văn Hà Trợ lý sản xuất: Nguyễn Phương Nga, Nguyễn Văn Dương, Nguyễn Hải Đồ họa: Trần Khắc Thắng Đạo diễn: Nguyễn Thế Hoàng Hiệp
Chúng tôi xin chân thành cảm ơn Nhà khách Chính phủ, số 12 Ngô Quyền; UBND phường Quán Thánh; UBND phường Trần Hưng Đạo; UBND phường Trúc Bạch; UBND xã Thụy Phương, huyện Từ Liêm, Hà Nội; Trung tâm phát thanh – Truyền hình Quân đội; Gia đình bà huệ, số 9B Nguyễn Gia Thiều; Khu tập thể Yên Ninh … đã giúp đỡ chúng tôi hoàn thành chương trình này
Trong phim có sử dụng tư liệu của đồng nghiệp.
Trung tâm truyền hình VIETTEL thực hiện tháng 09/2012
Bạn đọc Hoàng Sa gửi cho Ban biên tập từ nguồn trên.
Comments[ 0 ]
Post a Comment