Cho dù chính quyền của tổng thống Obama trong nhiệm kỳ đầu đã cố gắng xây dựng quan hệ với Trung Quốc, căng thẳng và hiểu lầm vẫn nhiều lần xảy ra giữa hai bên.
Nhiều vụ đụng chạm bắt nguồn từ thái độ hành xử ngày càng hung hăng của Trung Quốc tại Biển Đông.
Gần như tuần nào các tờ báo ở Á châu cũng tường thuật về những lời lẽ đao to búa lớn xung quanh các quần đảo đang tranh chấp, hay hoạt động ngang ngược của tàu thuyền từ một trong các tổ chức hàng hải của Trung Quốc.
Khi tìm cách giải thích sự gia tăng thái độ hùng hổ của Trung Quốc, các phân tích gia thường chú ý tới cách dẫn giải luật biển quốc tế theo ý mình của người Trung Quốc, cũng như việc B́ắc Kinh không muốn nhượng bộ quyền lợi trên biển, đặc biệt trong bối cảnh đối nội có nhiều vấn đề.
Một số khác thì chú ý tới các nguồn lợi trước mắt từ tài nguyên dầu khí tại các vùng biển đang tranh chấp.
Tuy nhiên, chưa ai chú ý tìm cách lý giải phản ứng ngày càng gay gắt của Trung Quốc trước hiện diện của hải quân nước ngoài ở các khu vực gần Trung Quốc.
Tầm quan trọng của Biển Đông
Biển Đông không chỉ là một trong những con đường giao thương bận rộn nhất thế giới, mà còn là nơi Trung Quốc đặt căn cứ tàu ngầm của mình ở Tam Á thuộc Hải Nam.
Hoa Kỳ, với các trang thiết bị chống tàu ngầm hiện đại cũng như đội tàu hải dương học được triển khai rộng trong khu vực, làm cho Bắc Kinh có cảm tưởng rằng Chú Sam luôn luôn nhòm ngó cơ sở hạt nhân của Trung Quốc.
Khi các nhà hoạch định chiến lược hải quân của Trung Quốc thảo luận về môi trường hàng hải, họ nói về tình trạng luôn luôn phải đối đầu.
Đề cập tới mạng lưới các đồng minh ngày càng mở rộng của Mỹ tại khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương, các chính trị gia Trung Quốc lo ngại rằng hải quân Trung Quốc có thể bị gài bẫy ngay trong vùng biển lân cận, mà họ tính là từ Nhật Bản xuống tới Indonesia.
Điều đó dẫn tới quan ngại rằng hải quân Mỹ có thể phát hiện và vô hiệu hóa sức mạnh dưới mặt nước của Trung Quốc ngay trong giai đoạn đầu tiên của xung đột nếu xảy ra.
Điều này giúp giải thích tại sao Trung Quốc lại hết sức dè chừng trước các hoạt động quân sự của nước ngoài ở Biển Đông.
Không phải ngẫu nhiên mà một trong các vụ đối đầu gay cấn nhất giữa hải quân Mỹ và Trung Quốc lại xảy ra ngay gần đảo Hải Nam.
Hay vụ phi cơ do thám Mỹ chạm trán chiến đấu cơ Trung Quốc được đặt tên là khủng hoảng Ep-3 cũng xảy ra khi máy bay của Mỹ bị cáo buộc đang quan sát công việc phát triển cơ sở hạ tầng hải quân của Trung Quốc.
Tương tự, vụ tàu USNS Impeccable của Hoa Kỳ bị năm tàu Trung Quốc gây hấn xảy ra cách đảo Hải Nam khoảng 70 hải lý.
Về mặt công khai, Trung Quốc phản đối hoạt động quân sự của nước ngoài trong phạm trù chủ quyền lãnh thổ. Tuy nhiên bên trong, các chính trị gia Trung Quốc thừa nhận là có khía cạnh hạt nhân.
Khi nói chuyện với một cựu quan chức Trung Quốc, tôi được biết rằng "tuy các vấn đề về lãnh thổ rất quan trọng, quan ngại lớn nhất của chúng tôi bây giờ là khả năng phòng thủ trên biển trong tương lai".
Người này mô tả việc ngư dân Trung Quốc gần đảo Hải Nam được khuyến khích kéo thiết bị của tàu hải dương Mỹ và bán lại cho chính quyền.
Tất nhiên những trò ở trên không mới và cũng không sai pháp luật nếu như nó xảy ra trong vùng biển quốc tế.
Thời kỳ Chiến tranh Lạnh, tàu Mỹ và Liên Xô thường xuyên có các phi vụ thu thập tin tình báo, nhiều khi khá gần bờ biển của nhau.
Lúc đó nhiều nhà quan sát Hoa Kỳ lo sợ rằng làm như vậy có thể gây hiểu lầm và dẫn tới thảm họa hạt nhân.
Rồng trong vùng biển hẹp
Không giống như Liên Xô làm công việc của mình tại các vùng biển vắng Barents và Okhotsk, Trung Quốc nay đặt căn cứ tàu ngầm hạt nhân ngay chính giữa vùng biển tàu bè qua lại nhộn nhịp nhất thế giới.
Địa điểm này không lấy gì làm lý tưởng. Người Trung Quốc thực ra không có nhiều lựa chọn khi tìm cơ sở chiến lược tại các vùng biển gần.
Tại đó đang có hàng loạt các quốc gia vốn đang quan sát sự trỗi dậy cùng sự hung hăng trên biển của Trung Quốc một cách cảnh giác và lo lắng.
Giống như một con rồng chỉ được vẫy vùng trong bồn tắm, tham vọng hải quân của Trung Quốc quả thực quá to lớn cho ranh giới địa lý hạn hẹp của nước này.
Đây một phần nào giải thích cho sự cứng rắn ngày càng gia tăng của Trung Quốc trong tranh chấp ở Biển Đông.
Nhằm bảo vệ tốt hơn các cơ sở quan trọng của mình, Trung Quốc đang thiết lập một chuỗi các trạm quan sát biển xung quanh đảo Hải Nam.
Khống chế được khu vực từ quần đảo Hoàng Sa tới quần đảo Trường Sa phía nam sẽ giúp Trung Quốc thực hiện tham vọng của mình một cách dễ dàng hơn.
Cho tới cách đây không lâu, lực lượng tàu ngầm chiến lược của Trung Quốc chưa được nước ngoài coi trọng lắm.
Loại tàu 0-92 lớp Hạ của nước này bị cho là quá cũ, quá ồn và không có ý nghĩa gì ngoài việc tính biểu tượng. Một số quan sát viên còn cho rằng tốt hơn cả là Trung Quốc nên dựa vào các hệ thống phòng thủ trên đất liền.
Tuy nhiên những gì xảy ra mới đây cho thấy mọi việc có thể đang thay đổi.
Trong phúc trình mới nhất tới Hạ viện Hoa Kỳ, Ủy ban Nghiên cứu quan hệ Kinh tế và An ninh Mỹ-Trung cho hay Trung Quốc đang phát triển loại tàu ngầm mới lớp Tấn, có chở hỏa tiễn đạn đạo JL-2 với tầm che phủ 4.600 dặm.
Phúc trình đánh giá với loại này Bắc Kinh có thể tạo sức mạnh phòng thủ khá liên tục trên biển. Có khả năng các tàu ngầm này sẽ được đặt ở Hải Nam.
Chính quyền Obama nhiệm kỳ hai sẽ phải làm nhiệm vụ khó khăn là giải quyết căng thẳng trong một khu vực không chỉ đang bất đồng về lãnh thổ mà còn nhanh chóng trở thành điểm nóng về hạt nhân.
Iskander Rehman là chuyên gia nghiên cứu thuộc tổ chức Carnegie Endowment for International Peace tại Washington DC.
BBC
Comments[ 0 ]
Post a Comment