Chiến tranh chống Mỹ cứu nước của Việt Nam là cuộc chiến tranh cục bộ có quy mô lớn nhất và kéo dài nhất trong lịch sử chiến tranh thế giới kể từ sau Thế chiến thứ 2. Trong cuộc chiến Việt Nam, không quân Hoa Kỳ đã tập trung phần lớn binh lực, ngoài nhiệm vụ tác chiến ngăn trở và chi viện trên không tầm gần, họ còn 2 lần tập trung toàn bộ binh lực để tiến hành 2 chiến dịch trên không có quy mô cực lớn trong thời gian dài, trọng điểm tấn công là các tuyến đường giao thông huyết mạch và hệ thống phòng không của Quân đội nhân dân Việt Nam.

Ngày 02-03-1965, Mỹ bắt đầu tiến hành chiến dịch trên không đầu tiên kéo dài trong 3 năm 8 tháng với mật danh là “Sấm rền - Rolling Thunder”. Tính đến khi kết thúc ngày 01-11-1968, không quân Mỹ đã huy động 304.000 lượt xuất kích của máy bay chiến thuật, 2.380 lượt máy bay ném bom chiến lược B-52, trút xuống một khối lượng bom đạn khổng lồ là 643.000 tấn để đánh phá các tuyến giao thông huyết mạch ở miền bắc Việt Nam. Trong đó, trọng điểm là 2 cây cầu đường sắt trên địa phận tỉnh Thanh Hóa là Hàm Rồng (Trung Quốc gọi cầu Hàm Rồng là cầu Thanh Hóa – “Qing Hua”) và cầu Đò Lèn (tên Trung Quốc là Đỗ Mai – “Du Mei”).

Còn số liệu do BQP Mỹ công bố là 306.183 lượt xuất kích (không quân Mỹ là 153.784, không quân hải quân và hải quân đánh bộ là 152.399 phi vụ) với tổng cộng 864.000 tấn bom đạn. Con số này đã vượt xa 653.000 tấn  bom đạn trong suốt chiến tranh Triều Tiên và 503.000 tấn trên mặt trận Thái Bình Dương trong Thế chiến thứ 2. Trong đó, riêng cầu Hàm Rồng đã hứng chịu 10 đợt ném bom quy mô lớn nhưng vẫn đứng vững, còn cầu Đò Lèn cuối cùng cũng bị đánh sập nhưng Việt Nam lại dựng cầu thay thế lên ngay.

Không thể không nhắc đến một sự kiện lịch sử là trong khoảng thời gian 7 tiếng đồng hồ (từ 9h đến 4h sáng), những người thợ cầu đường Việt Nam với phương tiện hết sức thô sơ đã nối ghép xong 25m cầu, rồi đặt ray cho 250m đường sắt qua sông Đò Lèn, đưa những chiếc xe tăng đầu tiên vào chiến trường miền Nam, mà bình thường với khối lượng công việc này, trong điều kiện nhân lực, vật lực đầy đủ phải làm ít nhất trong nửa tháng. Góp phần không nhỏ vào kỷ lục thế giới độc nhất vô nhị này là chiến công của lực lượng PK-KQ Việt Nam.

Trong suốt chiến dịch “Sấm Rền”, lực lượng PK-KQ bắc Việt Nam đã bắn rơi tại chỗ hoặc rơi trên đường tháo chạy 942 chiếc máy bay các loại, bao gồm 526 máy bay của không quân, 397 chiếc của hải quân, và 19 chiếc của hải quân đánh bộ Mỹ, đây là những tổn thất nặng nề nhất của Mỹ kể từ sau Chiến tranh thế giới thứ 2.

Đúc rút kinh nghiệm thu được từ chiến dịch “Rolling Thunder”, không quân Mỹ đã xây dựng dự án huấn luyện không chiến khác biệt (DACT) trong chương trình huấn luyện của TOPGUN, sử dụng những máy bay A-4 Skyhawk và F-5 Freedom Fighter bay dưới tốc độ âm thanh để đóng giả làm những máy bay MiG-17. Hải quân Mỹ cũng thành lập những phi đội A-4 nhanh nhẹn mang trang bị của Mig làm quân xanh để thực hành tấn trong chương trình DACT. Đồng thời họ cũng xây dựng các chiến thuật tác chiến chống tên lửa và pháo cao xạ để nâng cao hiệu quả các cuộc không kích ném bom miền Bắc.

Vào ngày 05-10-1972, Mỹ tiếp tục phát động kế hoạch Linebacker, leo thang ném bom phá hoại miền Bắc một lần nữa. Kế hoạch này chia làm 2 chiến dịch mang tên Linebacker I và Linebacker II. Chiến dịch Linebacker I kéo dài 5 tháng 13 ngày, người Mỹ đã phải sử dụng đến loại bom tiên tiến nhất vừa nghiên cứu, chế tạo ra loại bom điều khiển bằng laser, thủy lôi MK-52. Người Mỹ đã tiến hành gần 50.000 phi vụ xuất kích, ném khoảng 150.000 tấn bom đánh phá các kho tàng, bến bãi, nút giao thông…, rải hàng vạn quả thủy lôi phong tỏa các bến cảng ở miền bắc Việt Nam.

Kết thúc chiến dịch Linebacker I, người Mỹ đã phải cay đắng công nhận là không thể khuất phục được tinh thần chiến đấu của “lực lượng phòng không 3 thứ quân” Bắc Việt. Theo số liệu không đầy đủ, tính đến khi tổng thống Mỹ ra lệnh ngừng ném bom miền Bắc ngày 22-10, tuy đã phá hủy được 106 cây cầu lớn nhỏ nhưng người Mỹ cũng đã mất khoảng trên 600 máy bay các loại.

Cùng với đó là gần một phần ba số máy bay chiến thuật của toàn nước Mỹ (1.077 trên tổng số 3.041 chiếc), số lượt xuất kích là 3.920 lần chiếc. Chỉ tính riêng không quân chiến thuật đã bằng tổng tổng số máy bay của hai nước mạnh nhất châu Âu hồi đó là Anh (600 chiếc) và Tây Đức (500 chiếc).

Người Mỹ còn huy động một phần tư số tàu sân bay của toàn nước Mỹ (6 trên tổng số 24 chiếc), cùng nhiều tàu chỉ huy - dẫn dường, tàu khu trục, tàu tên lửa, tàu ra-da, tàu bảo vệ, tàu cấp cứu tàu sửa chữa... của Hạm đội 7 ở Thái Bình Dương.

Đó là chưa kể 50 máy bay tiếp dầu trên không và một số lượng lớn những máy bay phục vụ khác như: máy bay gây nhiễu điện tử từ xa, máy bay trinh sát có người lái, không người lái, tầng thấp, tầng cao, máy bay chỉ huy, dẫn đường, liên lạc, cấp cứu...

Thế nhưng thất bại của người Mỹ thì thật là khủng khiếp, theo phía Việt Nam công bố họ đã bắn rơi 81 máy bay các loại, trong đó có 34 chiếc B-52 và 5 F-111, còn phía Mỹ chỉ công nhận mất 15 chiếc là những chiếc bị bắn rơi tại chỗ và những chiếc có phi công nhảy dù bị bắt sống (tức là chỉ công nhận các trường hợp bị bắn rơi có nhân chứng, vật chứng rõ ràng). Nếu tính tỷ lệ những máy bay trúng đạn cố bay ra biển rồi bị rơi (hầu hết máy bay B-52 bị bắn tại Hải Phòng đều cố thoát ra biển nhảy dù để được Hải quân Mỹ cứu) hoặc rơi tại Lào, Thái Lan thì số liệu của phía Việt Nam là đáng tin cậy và có cơ sở hơn.

Hãng thông tấn AP cũng có thống kê tương tự như Việt Nam, họ đã phải kinh ngạc thốt lên: “Cứ theo tốc độ bị bắn rơi như thế này thì sau ba tháng B-52 sẽ tuyệt chủng”.

Chiến công lịch sử mà người Việt Nam tạo ra, trước đó và sau này không có lực lượng PK-KQ nước nào làm được. Kể cả các chuyên gia của Liên Xô, Trung Quốc khi đó cũng cho rằng không có một loại vũ khí nào có thể hạ gục được B-52, thế nhưng người Việt Nam đã làm được điều tưởng như không thể. Trên chiến trường Việt Nam, lần đầu tiên B-52 tham dự một cuộc chiến tranh thực sự và cũng là lần đầu tiên nó bị bắn hạ bằng hai thứ vũ khí mà từ trước đến khi đó Mỹ vẫn không coi ra gì là tên lửa phòng không SAM-2 (S-75 Dvina) và máy bay Mig-21.

Chiến công của lực lượng PK-KQ Việt Nam đã đập tan những ảo tưởng về một “siêu pháo đài bay” không có đối thủ, những kinh nghiệm quý báu của họ sau này đã được chính Liên Xô thừa nhận là “sáng tạo nhất thế giới”. Sau này, lực lượng phòng không Nam Tư học tập và áp dụng thành công kinh nghiệm quý báu này, trở thành nước đầu tiên trên thế giới bắn hạ được máy bay tàng hình F-117A của Mỹ vào ngày 27/03/1999 bằng một loại tên lửa khác do Liên Xô sản xuất vào những năm 60 thế kỷ trước là tên lửa phòng không S-125 Neva/Pechora (SA-3 Goa).

Trong cuộc chiến tranh, lúc cao điểm Mỹ đã điều động đến chiến trường Việt Nam 5000 máy bay các loại (gấp hơn 2 lần tổng số máy bay hiện có của Trung Quốc). Họ đã tiến hành 1,29 triệu lượt xuất kích, ném xuống Việt Nam hơn 7,75 triệu tấn bom, gấp 11 lần tổng lượng bom đạn trên chiến trường Triều Tiên, gây nhiều thiệt hại cho nhân dân Việt Nam. Thế nhưng người Việt Nam đã anh dũng kháng cự, bắn rơi 8.546 máy bay các loại, đập tan hình tượng “bách chiến. bách thắng” của không quân Mỹ. Đây là điều không có nước nào làm được!