(Toquoc)-Thái Lan, Myanmar, Campuchia đều nằm trong chiến lược trở lại châu Á ngăn chặn ảnh hưởng kinh tế và sức mạnh quân sự ngày càng tăng của Trung Quốc trong khu vực.
Michael Green, cựu quan chức phụ trách châu Á của Nhà Trắng cho rằng, cả ba nước mà Tổng thống Mỹ Obama ghé thăm trong chuyến công du đầu tiên sau khi tái đắc cử đều có mối quan hệ phức tạp với cả Mỹ và Trung Quốc.
Tổng thống Obama và Ngoại trưởng Hillary Clinton dạo chùa ở Thái Lan
Thái Lan, đồng minh lâu đời nhất của Mỹ ở châu Á, đã tiến gần hơn với Trung Quốc trong những năm gần đây. Sự thay đổi đặc biệt nhanh chóng sau một cuộc đảo chính quân sự chống chính phủ Thái Lan nhăm 2006 buộc Mỹ phải xem xét lại các mối quan hệ quốc phòng và ngừng viện trợ hơn một năm. Một cuộc thăm dò của Mỹ được tiến hành sau 3 năm đảo chính cho thấy đa số các nhà lãnh đạo Thái Lan coi Mỹ là mối đe dọa lớn nhất đối với khu vực. Phản ánh mâu thuẫn về tư tưởng đang tiếp tục của Thái Lan với Mỹ, gần đây Bangkok quyết định không cho phép Cơ quan hàng không vũ trụ NASA của Mỹ sử dụng căn cứ hải quân U-Tapao ở phía Đông Nam Bangkok để phục vụ nghiên cứu khí quyển. Thái Lan lo ngại Mỹ có thể sử dụng căn cứ này để phục vụ chiến lược trở lại châu Á. Hành động đó cũng cho thấy Chính phủ Thái Lan thất vọng khi Mỹ không quan tâm đến các vấn đề không liên quan đến an ninh như an ninh lương thực, năng lượng và bảo vệ môi trường… trong quá trình phát triển các mối quan hệ với Thái Lan.
Kavi Chongkittavorn, Biên tập viên tờ Nation của Thái Lan cho biết theo quan điểm của Thái Lan, Washington chỉ quan tâm các lợi ích phù hợp với các yêu cầu an ninh của Mỹ. Thái Lan thường đáp ứng yêu cầu sử dụng các căn cứ không quân và các chương trình hợp tác bí mật khác nhằm phục vụ lợi ích chiến lược của Mỹ. Trong khi đó, Trung Quốc giúp đỡ Thái Lan rất nhiều. Các quan chức Mỹ cũng biết ảnh hưởng của Trung Quốc ở Thái Lan tăng mạnh sau cuộc đảo chính năm 2006 nhưng Mỹ cho rằng các cuộc đảo chính là không tốt, trong khi Trung Quốc coi vấn đề nhân quyền và tự do là các vấn đề nội bộ. Trung Quốc chỉ quan tâm đến vấn đề kinh tế, thương mại và đầu tư mà bỏ qua các vấn đề khác.
Tại Myanmar, các biện pháp cấm vận của Mỹ và phương Tây chống chính quyền quân sự trước đây của Myanmar cho phép Trung Quốc trở thành đồng minh lớn nhất, đầu tư cơ sở hạ tầng, đập thủy điện và đường ống dẫn khí đốt để đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng ở khu vực phía Nam Trung Quốc. Nhưng Tổng thống Thein Sein đã đánh tín hiệu rằng ông đang tìm cách thoát khỏi sự lệ thuộc của Trung Quốc bằng cách vào năm ngoái quyết định đình chỉ một dự án xây dựng con đập lớn để cung cấp điện cho Trung Quốc sau khi dân chúng và các tổ chức môi trường phản đối mạnh mẽ. Và khi Mỹ xóa bỏ gần như tất cả các biện pháp cấm vận Myanmar nhằm ủng hộ các cải cách dân chủ cũng như cải cách khác, các quan chức và phương tiện truyền thông Trung Quốc trở nên lo lắng trước ý đồ của Mỹ nhằm xóa bỏ ảnh hưởng của Trung Quốc tại Myanmar. Nhưng Tổng thống Thein Sein khéo léo khi đến Trung Quốc trước khi bay sang Mỹ để thực hiện một chuyến công du mang tính bước ngoặt vào tháng 9/2012 nhằm khẳng định với các nhà lãnh đạo Trung Quốc rằng Myanmar rất chú trọng phát triển các mối quan hệ với Trung Quốc và chính sách coi Trung Quốc như một người bạn của Myanmar không hề thay đổi.
Ông Obama gặp lãnh đạo đối lập Myanmar Aung San Suu Kyi
Các nhà lãnh đạo Trung Quốc không tỏ ra lúng túng khi Mỹ tăng cường quan hệ với giới lãnh đạo mới của Myanmar. Cuối tuần trước, Bí thư tỉnh ủy Vân Nam, tỉnh có chung biên giới với Myanmar, khẳng định Trung Quốc tin tưởng các nhà lãnh đạo Myanmar sẽ hành động một cách khôn ngoan để lãnh đạo đất nước mở cửa.
Campuchia, đồng minh Đông Nam Á hàng đầu của Trung Quốc, có thể là vấn đề đau đầu lớn nhất của Tổng thống Obama. Matthew Goodman, cựu điều phối viên các hội nghị thượng định của Nhà Trắng nhận định tại Hội nghị cấp cao Đông Á, Trung Quốc sẽ không từ bỏ ý đồ sử dụng con bài Campuchia để thao túng kết quả hội nghị có lợi cho họ, bất chấp các nước khác muốn đưa các vấn đề liên quan đến Biển Đông, tự do hàng hải, tôn trọng luật pháp quốc tế và giải pháp hòa bình cho các cuộc xung đột… ra thảo luận tại hội nghị. Gần đây, Trugn Quốc không ngừng đẩy mạnh hoạt động ở Biển Đông, trong đó có thành lập một đơn vị đồn trú quân sự mới để quản lý vùng biển rộng lớn và khẳng định quyền kiểm soát quần đảo tranh chấp có chứa nhiều dầu mỏ trong khu vực.
Ở phía Bắc Biển Đông, Mỹ đang lo ngại nguy cơ dẫn đến một cuộc xung đột vũ trang giữa Nhật Bản, đồng minh hàng đầu của Mỹ ở châu Á và Trung Quốc sau khi Tokyo quốc hữu hóa quần đảo Senkaku mà Trung Quốc cũng tuyên bố chủ quyền. Gần đây, Trung Quốc liên tục đưa các tàu hải giám, tàu đánh cá đến gần quần đảo tranh chấp ở biển Hoa Đông trong bối cảnh căng thẳng gia tăng. Trong trường hợp xảy ra một cuộc xung đột quân sự, hiệp ước của Mỹ với Nhật sẽ buộc Washington đưgns về phía Tokyo.
Dan Blumenthal, cựu quan chức Lầu Năm Góc và nhà phân tích thuộc Tổ chức Heritage Foundation đặt trụ sở ở Washington cho rằng tranh chấp Trung – Nhật có thể là cuộc thử nghiệm quan trọng nhất của Mỹ ở châu Á trong năm tới. Trong bối cảnh đe dọa từ Trung Quốc, Mỹ khẳng định sẽ triển khai phần lớn các nguồn lực quân sự đến châu Á để thực hiện chiến lược trở lại khu vực được công bố năm 2011. Nhưng các nhà phân tích lo ngại các tác động tiêu cực từ việc tăng thuế và cắt giảm chi tiêu quốc phòng của Mỹ nếu Tổng thống Obama và Quốc hội không thống nhất một kế hoạch để tránh cái gọi là “vách đá tài chính” trong năm tới.
Amitav Acharya, chuyên gia quan hệ quốc tế của Đại học Tổng hợp Mỹ tại Washington, cho biết đa số các nước châu Á nhận thấy Mỹ không đủ khả năng kinh tế để thực hiện chiến lược trở lại châu Á. Ngân sách quốc phòng giảm mạnh đang phá hủy cách tiếp cận tái cân bằng. Quan trọng hơn, kế hoạch cắt giảm ngân sách mua sắm các máy bay chiến đấu F35 và tàu ngầm tấn công lớp Virginia của Mỹ sẽ tác động lớn đến khả năng sẵn sàng chiến đấu của quân đội Mỹ trong khi Trung Quốc đang đẩy mạnh các khả năng tác chiến trên không và trên biển.
Konstantin Sivkov, Phó chủ tịch thứ nhất Học viện các vấn đề địa chính trị, cho rằng mức độ đối đầu giữa Washington và Bắc Kinh tại khu vực sẽ tăng lên, nhưng người Mỹ sẽ rất khó khăn để đạt được mục tiêu của họ: “Về mặt dân tộc học, Trung Quốc gần gũi hơn với khu vực. Họ có tiềm năng rất lớn là Hoa kiều. Hơn nữa, Trung Quốc là quốc gia có sức mạnh kinh tế gia tăng, còn kinh tế Mỹ thì đang đi xuống. Trong tương lai không xa, Trung Quốc sẽ vượt Mỹ về kinh tế. Hiện tại Mỹ đang có lợi thế, nhưng Trung Quốc sẽ sớm vượt qua Mỹ về tiềm năng địa chính trị và sau đó là sức mạnh quân sự”.
Người Mỹ đã thất bại nặng nề ở Trung Đông và Bắc Phi và so với Hồi giáo, ảnh hưởng của Mỹ tại các khu vực đó giảm đáng kể. Mỹ Latin cũng đang tẩy chay Mỹ, vai trò của Mỹ tại khu vực này cũng “bị co lại miếng da lừa”. Mỹ chỉ còn Đông Nam Á và Nam Thái Bình Dương, nhưng để đẩy lùi được ảnh hưởng của Trung Quốc tại khu vực này cũng không phải là chuyện dễ./.
V.V
Comments[ 0 ]
Post a Comment