Trước cuộc gặp lịch sử Việt Nam – Hoa Kỳ
Wednesday, July 24, 2013
Ngày mai, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và Tổng thống Barack Obama sẽ có cuộc hội đàm tại Nhà Trắng. Liệu “cuộc gặp lịch sử” này – như đánh giá của Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam có tạo ra bước đột phá được nhiều người kỳ vọng là đưa quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ lên tầm cao mới?
Những kỳ vọng
Có lẽ hiếm có chuyến công du nào của các nhà lãnh đạo Việt Nam thu hút được sự chú ý và bình luận từ trước của nhiều học giả và nhà quan sát nước ngoài như chuyến thăm chính thức Hoa Kỳ của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang lần này. Ông Sang là nguyên thủ quốc gia thứ hai của Việt Nam chính thức thăm Hoa Kỳ kể từ khi hai nước bình thường hóa quan hệ cách nay hai thập niên. Chuyến đi của ông cũng là chuyến trao đổi đoàn cấp cao đầu tiên giữa hai nước trong vòng năm năm qua. Tại Nhà Trắng ngày mai, ông sẽ lần đầu tiên hội đàm chính thức với ông Obama để bàn thảo về mối quan hệ song phương giữa hai nước từng có một quá khứ rất đặc biệt khi đối đầu nhau hai bên chiến tuyến.
Chỉ riêng ý nghĩa biểu tượng của những điều này, cùng với bối cảnh chuyến thăm khiến cho nhiều nhà quan sát dự đoán cuộc gặp gỡ giữa hai nguyên thủ quốc gia Việt Nam – Hoa Kỳ sẽ xác lập nền tảng cho mối quan hệ hợp tác chặt chẽ hơn trong tương lai. Thông tin từ hai phía đưa ra cho đến nay cho thấy một nghị trình hết sức sôi động. Cuộc thảo luận cấp cao sẽ đề cập một cách toàn diện nhiều lĩnh vực trong quan hệ song phương, từ kinh tế - thương mại, giáo dục, y tế cho tới các vấn đề chính trị - an ninh khu vực và quốc tế mà hai bên cùng quan tâm.
Tuyên bố của Nhà Trắng về chuyến thăm cho biết: "Tổng thống Hoa Kỳ chào đón cơ hội này để thảo luận với Chủ tịch Trương Tấn Sang về cách thức đẩy mạnh hơn nữa mối quan hệ đối tác về các vấn đề chiến lược khu vực và tăng cường hợp tác với ASEAN". "Tổng thống cũng mong muốn thảo luận các thách thức đang nổi lên như biến đổi khí hậu và tầm quan trọng của việc hoàn thành một Hiệp định đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương (TPP)".
Trong khi đó, trả lời phỏng vấn báo chí nước ngoài trước thềm chuyến thăm, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang cho biết “Đã đến lúc mối quan hệ song phương giữa hai nước cần phải được bình thường hóa trong mọi lĩnh vực”, ông nhấn mạnh trong một email gửi cho hãng thông tấn AP.
Cuộc gặp cũng sẽ không né tránh chủ đề dân chủ, nhân quyền – một vấn đề đang tồn tại nhiều khác biệt về quan điểm giữa hai nước mà theo người đứng đầu nhà nước Việt Nam, những bất đồng này là “khá bình thường”.
Từ cách nhìn nhận của hai bên đối với cuộc gặp cho phép dư luận trông đợi “cuộc gặp lịch sử” Trương Tấn Sang – Obama sẽ bàn thảo những nội dung thực chất và đạt được những kết quả hợp tác thực chất. Thậm chí, Đại sứ Việt Nam tại Mỹ Nguyễn Quốc Cường còn bày tỏ trên báo chí kỳ vọng cuộc gặp này sẽ xác định được khuôn khổ đối tác mới Việt Nam – Hoa Kỳ, cùng với những nguyên tắc và nội hàm rõ ràng.
Tầm vóc mới cho quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ?
Nâng cấp quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ không chỉ là nguyện vọng từ phía Việt Nam. Còn nhớ, trong cuộc gặp với Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tại Hà Nội năm 2010, Ngoại trưởng Hilary Clinton đã đề xuất nâng cấp quan hệ song phương lên một tầng nấc mới “rộng hơn, mạnh hơn, sâu hơn”
Cho đến nay, có vẻ như giữa hai bên vẫn còn tồn tại nhiều khác biệt quan trọng trong cách nhìn nhận và định dạng mối quan hệ mới này. Nếu như đối với Việt Nam, quan hệ “đối tác chiến lược” mang ý nghĩa là một mối quan hệ “đối tác toàn diện” với trọng tâm là quan hệ kinh tế - chính trị thì đối với Mỹ, đã gọi là “đối tác chiến lược” phải có hợp tác quân sự. Trong khi đó, mối quan hệ hợp tác quốc phòng giữa hai nước dù đã đạt được những bước tiến ấn tượng, vẫn còn ở mức tương đối dè dặt so với những lĩnh vực khác. Điều này là dễ hiểu, nếu tính tới những phức tạp nảy sinh trong môi trường an ninh khu vực cũng như những đặc thù lịch sử.
Tuy nhiên, trở lực lớn nhất vẫn là những khác biệt giữa hai bên xoay quanh vấn đề nhân quyền. Học giả Carl Thayer cho rằng: “Nhân quyền luôn là một chiêu bài trong chiến lược lớn của Mỹ, nhưng không nên biến nó trở thành thứ gây cản trở tiến bộ trong những lĩnh vực khác”. Nhưng cho dù chính quyền Hoa Kỳ có muốn mà Quốc hội không thông qua thì việc xác lập và hiện thực hóa khuôn khổ đối tác chiến lược còn gặp nhiều cản ngại.
Mặc dù vậy, chí ít hai bên cũng đồng ý ở một điểm quan trọng: đã đến lúc mở ra một giai đoạn mới trong quan hệ giữa hai nước từng có nhiều mối liên hệ trong lịch sử này. Bởi lẽ đã gần hai thập niên kể từ khi Việt Nam và Hoa Kỳ bình thường hóa quan hệ và gần một thập niên đã trôi qua kể từ khi hai nước xây dựng khuôn khổ quan hệ “đối tác xây dựng, hữu nghị, hợp tác nhiều mặt trên cơ sở bình đẳng, cùng tôn trọng lẫn nhau và cùng có lợi”. “Với tầm mức của quan hệ hai nước hiện nay, với những tiềm năng đáng kể đang hứa hẹn phía trước, đã đến lúc hai nước cần xác lập khuôn khổ đối tác mới cho quan hệ hai nước” – Đại sứ Việt Nam tại Hoa Kỳ Nguyễn Quốc Cường nhận định.
Cái tầm mức mà ông Đại sứ nói đến là mức tăng trưởng kim ngạch thương mại song phương ấn tượng từ 1 tỷ USD lên đến 26 tỷ USD vào năm ngoái, trong đó Việt Nam xuất siêu sang Hoa Kỳ ở mức kỷ lục 15,6 tỷ USD, đưa Mỹ trở thành đối tác thương mại lớn thứ 2 của Việt Nam. Tầm vóc của bang giao Việt Nam – Hoa Kỳ còn thể hiện ở con số 16000 du học sinh Việt, đưa Việt Nam trở thành quốc gia có du học sinh đông thứ 8 tại Hoa Kỳ.
Quan trọng hơn, tương lai quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ cần được đặt trong bối cảnh những thay đổi năng động trong môi trường khu vực và quốc tế, đặc biệt là trong chiến lược tăng cường sự can dự của Hoa Kỳ ở châu Á – Thái Bình Dương. Việt Nam, với vị trí địa-chính trị đặc biệt cũng như vị thế quốc tế không ngừng được cải thiện trong những năm qua được nhiều nhà quan sát quốc tế dự đoán sẽ đóng vai trò quan trọng trong tính toán chiến lược của bất kỳ cường quốc nào muốn gia tăng ảnh hưởng tại đây.
Khi cả hai bên đều có lợi ích chiến lược trong việc tiến tới mối quan hệ hợp tác chặt chẽ hơn, những khác biệt sẽ dần được thu hẹp. Bởi vậy, dù có thể sẽ chưa có văn bản nào để định dạng khuôn khổ quan hệ đối tác mới sau cuộc gặp giữa Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và Tổng thống Obama nhưng chắc chắn cuộc hội đàm “lịch sử” này sẽ tạo ra xung động mới cho mối bang giao Việt Nam – Hoa Kỳ.
• Minh Bùi - VIETNAMNET
Tags:
Chính Trị Quốc Phòng
Comments[ 0 ]
Post a Comment