Trung Quốc đã dồn sức trong 20 năm qua phát triển hải quân và giờ đây họ cảm thấy cần sử dụng chúng để đạt các mục tiêu chính trị  - Rick Fisher

Trung tâm đánh giá chiến lược quốc tế

Đây là diễn biến tiếp theo vụ Trung Quốc công bố lập vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) trên biển Hoa Đông cuối tháng 11 vừa qua, mà theo tướng Martin Dempsey, Chủ tịch hội đồng tham mưu trưởng liên quân Mỹ, có thể dẫn đến các nguy cơ đối đầu quân sự nếu tính toán sai lầm.

The Washington Free Bacon dẫn lời chuyên gia nghiên cứu quân sự Trung Quốc, ông Rick Fisher (Trung tâm đánh giá chiến lược quốc tế - IASC), cho rằng những sự cố mà Trung Quốc gây ra chính là một phần trong chiến lược gây sức ép với quân đội Mỹ.

“Họ có thể hy sinh chiếc tàu đổ bộ vì họ có đến 27 chiếc như thế, nhưng loại tàu này thường trang bị một hay nhiều pháo 37 mm có thể gây thiệt hại cho tàu khu trục vốn được bọc thép mỏng hơn của Mỹ khi cận chiến”.

Hầu hết tàu chiến của Trung Quốc đều không có pháo lớn cỡ 127 mm như tàu chiến Mỹ, trừ các tuần dương hạm lớp Sovremenny mua của Nga và khu trục hạm lớp Type 052D mà Trung Quốc tự đóng, có trang bị đại bác 130 mm.

Ông Fisher cho rằng vụ việc ngày 5.12 cho thấy Trung Quốc gửi tín hiệu rằng họ không chấp nhận sự hiện diện của quân đội Mỹ ở khu vực Đông Á mà Trung Quốc đang gây ảnh hưởng.

“Trung Quốc đã dồn sức trong 20 năm qua phát triển hải quân và giờ đây họ cảm thấy cần sử dụng chúng để đạt các mục tiêu chính trị”.

Ông dẫn chứng rằng bắt đầu từ năm 2012, Trung Quốc liên tục gây căng thẳng ở Biển Đông lẫn biển Hoa Đông.

Tờ CS Monitor cũng có cùng quan điểm này khi dẫn lời ông Dean Cheng, nhà nghiên cứu cấp cao của Quỹ Di sản (Heritage Foundation) chuyên về các vấn đề chính trị và an ninh Trung Quốc. “Trung Quốc đang cố làm rõ rằng, nếu Mỹ muốn hoạt động trong những vùng biển này thì phải chuẩn bị để hoạt động trong tình trạng căng thẳng cao độ. Còn nếu Mỹ không muốn căng thẳng, thì cách đơn giản nhất là rời khỏi những vùng biển đó”.



Đội tàu sân bay Liêu Ninh của Trung Quốc xuống biển Đông thao dợt, gây lo ngại cho nhiều nước trong khu vực - Ảnh: Xinhua
Ra tay trước để chiếm lợi thế

Nhưng thực sự Trung Quốc có muốn gây chiến tranh? Theo tờ CS Monitor, đa số những tinh hoa quyền lực tại Trung Quốc muốn củng cố quan hệ song phương với Mỹ hơn là theo đuổi chính sách hiếu chiến hay tham vọng bá quyền, theo báo cáo gần đây của tiến sĩ Michael Swaine thuộc Quỹ Carnegie về Hoà bình quốc tế (CEIP).

Một câu trả lời khác khả dĩ về vấn đề này là Quân đội Trung Quốc đang cố thiết lập sự hiện diện ngày càng nhiều ở biển Tây Thái Bình Dương. “Theo một nghĩa nào đó, họ muốn truyền tải đến các nước khác rằng họ đang ở đó, đang hoạt động, và người khác cần công nhận điều đó và tuân theo những mong muốn của họ”, ông Swaine nói.

Nhưng điều này không có nghĩa là Trung Quốc đang muốn chiếm lấy vùng biển Tây Thái Bình Dương và đẩy Mỹ ra xa, theo ông Swaine. Mà dường như Trung Quốc muốn tăng cường khả năng để ngăn chặn các lực lượng khác, của Mỹ và Nhật, để họ có thể có ưu thể trong các cuộc đối đầu với Đài Loan và các lãnh thổ đang tranh chấp trong khu vực.

Còn nhà báo James R. Holmes trên tạp chí The Diplomat ngày 13.12.2013 nhận định rằng đây là chiến lược của Trung Quốc học từ các lý thuyết của Tây phương cổ điển như Moltke và Clausewitz, theo đó ra tay trước là cách giải quyết tốt nhất với những tranh chấp. Chiến lược này có thể giải thích được những hành động leo thang căng thẳng gần đây của Trung Quốc như tranh giành các vùng biển đảo tranh chấp, hạn chế lưu thông hàng hải, hàng không tự do.

Vụ việc càng được đẩy cao hơn qua sự cố tàu Cowpens và đây là sự việc nghiêm trọng. Tuy các quan chức Mỹ cố tìm các giải pháp với Trung Quốc để ngăn chặn những “tính toán sai lầm”, nhưng những vấn đề trên biển ở châu Á gần đây không phải là “tính toán sai lầm” mà là tính toán có chủ ý của Trung Quốc.

Những vấn đề như vùng nhận dạng phòng không trên biển Hoa Đông, tranh chấp quần đảo Senkaku/Điếu Ngư, bãi cạn Scarborough đều không phải là những sự cố, mà là chính sách của Trung Quốc.

The Diplomat kết luận rằng, bằng mọi cách, hãy thiết lập hoạt động của các đường dây nóng và các hiệp ước tránh các sự cố trên biển ở châu Á, nhưng không nên tự lừa dối mình về triển vọng thành công của những giải pháp này. Các chiến lược gia của Mỹ và đồng minh cần cân nhắc tốt hơn cách đối phó với chiến lược ra tay trước của Trung Quốc.